- Ξέρω! Μεγάλη λέξη!
Όταν μάλιστα το ''ξέρω'' αναφέρετε στην άποψη που έχεις για κάποιον άνθρωπο, τότε αυτές οι δύο συλλαβές αποκτούν ιδιάζουσα βαρύτητα, τέτοια, που θέλεις να την πεις, να την αναφέρεις, να την κοινοποιήσεις. Δεν σου αρκεί να έχεις τη γνώμη σου γι αυτόν, νιώθεις έντονη την επιθυμία να κάνεις, όσους περισσότερους μπορείς, κοινωνούς της άποψης σου, έτσι ώστε να έχει ουσία η λέξη ''ξέρω''.
Ξέρω λοιπόν το φίλο Σπύρο Μαντά, από την κοινή μας ενασχόληση με την καταγραφή των πέτρινων γεφυριών. Γνωριστήκαμε μέσω του διαδικτύου, περπατήσαμε για λίγο μαζί και στη συνέχεια επικοινωνούμε τακτικά.
Άνθρωπος χαμηλών τόνων, στοχαστικός και ήρεμος, δεν θα σε συνεπάρει με τη ρητορεία του και το βομβαρδισμό των γνώσεων, δωρικός. Η φωνή του πάντα χαμηλή και το βλέμμα κατεβασμένο, η προσοχή του στο τι λες διαρκής κι οι διακοπές του συνομιλητή λίγες, το ψάξιμο στις πληροφορίες βασανιστικό, η γνώση όμως του αντικειμένου τεράστια. Συνομιλώντας μαζί του για το μεγάλο του πάθος, τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια του τόπου μας, ανακαλύπτεις μια βαθιά γνώση του θέματος, απόρροια έντονου ψαξίματος σε βιβλιοθήκες και κείμενα, σε λαγκάδια και ποτάμια, σε ήχους και μουσικές. Πολυγραφότατος, με κάμποσα βιβλία και μελέτες στο ενεργητικό του, οργανωτικός, δημιουργώντας του Αρχείο Γεφυριών Ηπειρωτικών, το Α.Γ.Η., τέλος δημιουργός μιας μουσικής βιβλιοθήκης, με καταγραφές ανά τον κόσμο, παραλλαγών του μύθου του πρωτομάστορα του γεφυριού της Άρτας.
Ο σύγχρονος μελετητής της λαϊκής αρχιτεκτονικής είναι αδύνατο να μην τον συναντήσει μπροστά του, σε κείμενα και πληροφορίες αφορώντα καμάρες, τοποθεσίες, μύθους και οτιδήποτε έχει σχέση με καθένα από τα διάσπαρτα πετρογέφυρα στην πατρίδας μας. Το εξαντλητικό ψάξιμο και ξεζούμισμα της πληροφορίας, πριν αυτή αφομοιωθεί στα γραπτά του, είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του. Η εξακρίβωση της γνησιότητας τον κατατάσσει στις πρώτες γραμμές τις αξιοπιστίας. Η συνεχής διασταύρωση των πηγών πληροφόρησης έχει ως αποτέλεσμα να λες: ''...το γράφει ο Μαντάς'' κι αυτό να είναι αρκετό. Το πέρασμα του χρόνου και η έλλειψη οργανωμένων αρχείων, σε συνδυασμό με την αχαλίνωτη φαντασία του Έλληνα, δημιουργούν συνθήκες τέτοιες που αν δεν σκύψεις στα σοβαρά πάνω από το θέμα, μπορεί με βεβαιότητα να εκτραπείς σε λανθασμένα μονοπάτια, γεγονός που για τον Σπύρο δεν ισχύει. Το έχω άλλωστε διαπιστώσει κι ο ίδιος...
Ξεφυλλίζοντας τα βιβλία του, ή συνομιλώντας μαζί του, η εντύπωση που αποκτάς είναι αναμφίβολα πως πρόκειται για ένα άνθρωπο παθιασμένο με το θέμα των γεφυριών, σε βαθμό ίσως που να βάζει σε δεύτερη μοίρα άλλα πιο ζωτικά θέματα. Ανακαλύπτεις γνώσεις αρχιτεκτονικής, στατικής, αντοχής υλικών κλπ που αποκτήθηκαν μόνο και μόνο για την κατανόηση των παραμέτρων που ήταν απαραίτητες στην ανέγερση των γεφυριών. Διακρίνεις εμπεριστατωμένες γνώσεις λαογραφίας, ορθής καταγραφής τοποθεσιών, πιστής αποτύπωσης σε σκίτσα των κατασκευών, λεπτομερειακής παρουσίασης των θεμάτων και βεβαίως πιστή τήρηση των κανόνων δεοντολογίας, που αφορούν την αναφορά των πηγών πληροφόρησης. Οι περισσότερες από αυτές τις ιδιότητες είναι από μόνες τους ένας επιστημονικός κλάδος. Όμως στη περίπτωση του Μαντά είναι όλες τους συμπυκνωμένες και δοσμένες σωστά, γεγονός που έχει να κάνει με την ιδιοσυγκρασία και την τελειομανία του ατόμου.
Υπάρχει όμως ένα στοιχείο στον αγαπητό Σπύρο που κυρίως τον διακρίνει και τον κάνει ξεχωριστό. Όλοι οι ασχολούμενοι με το θέμα, παρουσιάζουν τις κατασκευές, αυτός εύστοχα εστιάζει και στον κατασκευαστή.
Ένα γεφύρι δεν είναι μόνο μια σειρά από πέτρες, ή στο θέμα της παρουσίασής του μια παράθεση ονομάτων, τοποθεσιών, μετρήσεων ή φωτογραφιών. Είναι και ιδρώτας, καμιά φορά είναι και αίμα, είναι ξενιτιά και αποχωρισμός, είναι πείνα και κάματος, είναι χαρά και πληρωμή, είναι επιβράβευση και μύθος. Με λίγα λόγια το έργο προϋποθέτει τον δημιουργό, αυτόν που απόκτησε γνώσεις στη σκαλωσιά, που έφυγε για χρόνια απ την οικογένεια για το μεροκάματο, που πόνεσε κι έκλαψε, που γέλασε κι ευχαριστήθηκε, που απόκτησε ρόζους στα χέρια και ρυτίδες στο πρόσωπο πιο βαθιές κι απ τις ρεματιές που δούλευε και πλέον κάθισε σε μια καρέκλα στο χωριό του κι αναπολεί το πόσες σφυριές έδωσε στη ζωή του. Αυτόν λοιπόν τον μάστορα ανακαλύπτει ο Μαντάς και τον φέρνει στο προσκήνιο. Τον κάνει πρωταγωνιστή κι αφήνει για μετά το έργο του, το εύκολο μέρος δηλαδή της υπόθεσης. Με αυτό άλλωστε θα ασχοληθούμε όλοι εμείς που θα αραδιάζουμε άψυχα ονόματα και εικόνες, λες και μαζεύουμε γραμματόσημα.
Η ψυχή είναι ο άνθρωπος, ο δημιουργός. Αυτός είναι στο κέντρο κι όχι οι πέτρες. Το έργο δίνει απλά αξία στον κατασκευαστή και κάνει το όνομά του θρύλο. Η γνώση και το μυαλό στήνουν τα τόξα, το αίμα κι ιδρώτας τα υπογράφουν.
Αυτό είναι το μεγάλο κέρδος που είχα από τη γνωριμία μου με τον Σπύρο Μαντά. Είδα πως αν το έργο σου δεν είναι ανθρωποκεντρικό, δεν έχει ψυχή, δεν έχει συναίσθημα. Είναι λάθος να αγαπάς το δημιούργημα κι όχι τον δημιουργό, όσο κι αν αυτό ηχεί ως θρησκόληπτο. Είναι λάθος να μην ψάχνεις επί παραδείγματι το ποιος ήταν ο Κολοκύθας και πως έζησε και να σε ενδιαφέρει μόνο το που είναι ο τάφος του, για να αναφερθώ σε ένα οικείο σε μένα παράδειγμα, για τον κατασκευαστή του γεφυριού του Μπαλτά στην Ευρυτανία.
Αυτή λοιπόν την παράμετρο, μέσα στο έργο του συγγραφέα τη βλέπουμε να είναι σε πρώτο πλάνο. Διαβάζουμε άρθρα για μαστόρους, των οποίων τα έργα κοσμούν περιοχές ολόκληρες, χαζεύουμε φωτογραφίες μουστακαλήδων να στέκονται περήφανοι γύρω από τον γηραιό πρωτομάστορα, ερχόμαστε σε επαφή με τις αγωνίες και τα προβλήματα των σιναφιών, μπαίνουμε στο μυαλό τους έστω κι από μακρυά.
Τέλος ακούμε και το δοξαστικό. Ακούμε το μύθο του πρωτομάστορα σε παραλλαγές απ όλο τον κόσμο, σε τέλειες εγγραφές από ακριβά μηχανήματα και σκηνοθετικά ευρήματα, προϊόντα κι αυτά της τελευταίας ''τρέλας'' του Σπύρου.
Αντί επιλόγου ταιριάζουν ίσως μόνο τα λόγια του Μιχάλη Γκανά:
Εκεί που σμίγουν δυο ποτάμια κι αδερφώνουν τα νερά
ένα γεφύρι πέτρινο απλώνει τ' άσπρα του φτερά
- Ξέρω τα χέρια που το χτίσανε
τα πόδια που το περπατήσανε
ξέρω τα χέρια που το χτίσανε
τα χείλη που το τραγουδήσανε...
*.
http://arhiogefirionipirotikon.blogspot.gr/
http://kemepeg.blogspot.gr/
http://www.youtube.com/channel/UCy0M-P1DEcWqMV3oMIIQjAw
Όταν μάλιστα το ''ξέρω'' αναφέρετε στην άποψη που έχεις για κάποιον άνθρωπο, τότε αυτές οι δύο συλλαβές αποκτούν ιδιάζουσα βαρύτητα, τέτοια, που θέλεις να την πεις, να την αναφέρεις, να την κοινοποιήσεις. Δεν σου αρκεί να έχεις τη γνώμη σου γι αυτόν, νιώθεις έντονη την επιθυμία να κάνεις, όσους περισσότερους μπορείς, κοινωνούς της άποψης σου, έτσι ώστε να έχει ουσία η λέξη ''ξέρω''.
Ξέρω λοιπόν το φίλο Σπύρο Μαντά, από την κοινή μας ενασχόληση με την καταγραφή των πέτρινων γεφυριών. Γνωριστήκαμε μέσω του διαδικτύου, περπατήσαμε για λίγο μαζί και στη συνέχεια επικοινωνούμε τακτικά.
Άνθρωπος χαμηλών τόνων, στοχαστικός και ήρεμος, δεν θα σε συνεπάρει με τη ρητορεία του και το βομβαρδισμό των γνώσεων, δωρικός. Η φωνή του πάντα χαμηλή και το βλέμμα κατεβασμένο, η προσοχή του στο τι λες διαρκής κι οι διακοπές του συνομιλητή λίγες, το ψάξιμο στις πληροφορίες βασανιστικό, η γνώση όμως του αντικειμένου τεράστια. Συνομιλώντας μαζί του για το μεγάλο του πάθος, τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια του τόπου μας, ανακαλύπτεις μια βαθιά γνώση του θέματος, απόρροια έντονου ψαξίματος σε βιβλιοθήκες και κείμενα, σε λαγκάδια και ποτάμια, σε ήχους και μουσικές. Πολυγραφότατος, με κάμποσα βιβλία και μελέτες στο ενεργητικό του, οργανωτικός, δημιουργώντας του Αρχείο Γεφυριών Ηπειρωτικών, το Α.Γ.Η., τέλος δημιουργός μιας μουσικής βιβλιοθήκης, με καταγραφές ανά τον κόσμο, παραλλαγών του μύθου του πρωτομάστορα του γεφυριού της Άρτας.
Ο σύγχρονος μελετητής της λαϊκής αρχιτεκτονικής είναι αδύνατο να μην τον συναντήσει μπροστά του, σε κείμενα και πληροφορίες αφορώντα καμάρες, τοποθεσίες, μύθους και οτιδήποτε έχει σχέση με καθένα από τα διάσπαρτα πετρογέφυρα στην πατρίδας μας. Το εξαντλητικό ψάξιμο και ξεζούμισμα της πληροφορίας, πριν αυτή αφομοιωθεί στα γραπτά του, είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του. Η εξακρίβωση της γνησιότητας τον κατατάσσει στις πρώτες γραμμές τις αξιοπιστίας. Η συνεχής διασταύρωση των πηγών πληροφόρησης έχει ως αποτέλεσμα να λες: ''...το γράφει ο Μαντάς'' κι αυτό να είναι αρκετό. Το πέρασμα του χρόνου και η έλλειψη οργανωμένων αρχείων, σε συνδυασμό με την αχαλίνωτη φαντασία του Έλληνα, δημιουργούν συνθήκες τέτοιες που αν δεν σκύψεις στα σοβαρά πάνω από το θέμα, μπορεί με βεβαιότητα να εκτραπείς σε λανθασμένα μονοπάτια, γεγονός που για τον Σπύρο δεν ισχύει. Το έχω άλλωστε διαπιστώσει κι ο ίδιος...
Ξεφυλλίζοντας τα βιβλία του, ή συνομιλώντας μαζί του, η εντύπωση που αποκτάς είναι αναμφίβολα πως πρόκειται για ένα άνθρωπο παθιασμένο με το θέμα των γεφυριών, σε βαθμό ίσως που να βάζει σε δεύτερη μοίρα άλλα πιο ζωτικά θέματα. Ανακαλύπτεις γνώσεις αρχιτεκτονικής, στατικής, αντοχής υλικών κλπ που αποκτήθηκαν μόνο και μόνο για την κατανόηση των παραμέτρων που ήταν απαραίτητες στην ανέγερση των γεφυριών. Διακρίνεις εμπεριστατωμένες γνώσεις λαογραφίας, ορθής καταγραφής τοποθεσιών, πιστής αποτύπωσης σε σκίτσα των κατασκευών, λεπτομερειακής παρουσίασης των θεμάτων και βεβαίως πιστή τήρηση των κανόνων δεοντολογίας, που αφορούν την αναφορά των πηγών πληροφόρησης. Οι περισσότερες από αυτές τις ιδιότητες είναι από μόνες τους ένας επιστημονικός κλάδος. Όμως στη περίπτωση του Μαντά είναι όλες τους συμπυκνωμένες και δοσμένες σωστά, γεγονός που έχει να κάνει με την ιδιοσυγκρασία και την τελειομανία του ατόμου.
Υπάρχει όμως ένα στοιχείο στον αγαπητό Σπύρο που κυρίως τον διακρίνει και τον κάνει ξεχωριστό. Όλοι οι ασχολούμενοι με το θέμα, παρουσιάζουν τις κατασκευές, αυτός εύστοχα εστιάζει και στον κατασκευαστή.
Ένα γεφύρι δεν είναι μόνο μια σειρά από πέτρες, ή στο θέμα της παρουσίασής του μια παράθεση ονομάτων, τοποθεσιών, μετρήσεων ή φωτογραφιών. Είναι και ιδρώτας, καμιά φορά είναι και αίμα, είναι ξενιτιά και αποχωρισμός, είναι πείνα και κάματος, είναι χαρά και πληρωμή, είναι επιβράβευση και μύθος. Με λίγα λόγια το έργο προϋποθέτει τον δημιουργό, αυτόν που απόκτησε γνώσεις στη σκαλωσιά, που έφυγε για χρόνια απ την οικογένεια για το μεροκάματο, που πόνεσε κι έκλαψε, που γέλασε κι ευχαριστήθηκε, που απόκτησε ρόζους στα χέρια και ρυτίδες στο πρόσωπο πιο βαθιές κι απ τις ρεματιές που δούλευε και πλέον κάθισε σε μια καρέκλα στο χωριό του κι αναπολεί το πόσες σφυριές έδωσε στη ζωή του. Αυτόν λοιπόν τον μάστορα ανακαλύπτει ο Μαντάς και τον φέρνει στο προσκήνιο. Τον κάνει πρωταγωνιστή κι αφήνει για μετά το έργο του, το εύκολο μέρος δηλαδή της υπόθεσης. Με αυτό άλλωστε θα ασχοληθούμε όλοι εμείς που θα αραδιάζουμε άψυχα ονόματα και εικόνες, λες και μαζεύουμε γραμματόσημα.
Η ψυχή είναι ο άνθρωπος, ο δημιουργός. Αυτός είναι στο κέντρο κι όχι οι πέτρες. Το έργο δίνει απλά αξία στον κατασκευαστή και κάνει το όνομά του θρύλο. Η γνώση και το μυαλό στήνουν τα τόξα, το αίμα κι ιδρώτας τα υπογράφουν.
Αυτό είναι το μεγάλο κέρδος που είχα από τη γνωριμία μου με τον Σπύρο Μαντά. Είδα πως αν το έργο σου δεν είναι ανθρωποκεντρικό, δεν έχει ψυχή, δεν έχει συναίσθημα. Είναι λάθος να αγαπάς το δημιούργημα κι όχι τον δημιουργό, όσο κι αν αυτό ηχεί ως θρησκόληπτο. Είναι λάθος να μην ψάχνεις επί παραδείγματι το ποιος ήταν ο Κολοκύθας και πως έζησε και να σε ενδιαφέρει μόνο το που είναι ο τάφος του, για να αναφερθώ σε ένα οικείο σε μένα παράδειγμα, για τον κατασκευαστή του γεφυριού του Μπαλτά στην Ευρυτανία.
Αυτή λοιπόν την παράμετρο, μέσα στο έργο του συγγραφέα τη βλέπουμε να είναι σε πρώτο πλάνο. Διαβάζουμε άρθρα για μαστόρους, των οποίων τα έργα κοσμούν περιοχές ολόκληρες, χαζεύουμε φωτογραφίες μουστακαλήδων να στέκονται περήφανοι γύρω από τον γηραιό πρωτομάστορα, ερχόμαστε σε επαφή με τις αγωνίες και τα προβλήματα των σιναφιών, μπαίνουμε στο μυαλό τους έστω κι από μακρυά.
Τέλος ακούμε και το δοξαστικό. Ακούμε το μύθο του πρωτομάστορα σε παραλλαγές απ όλο τον κόσμο, σε τέλειες εγγραφές από ακριβά μηχανήματα και σκηνοθετικά ευρήματα, προϊόντα κι αυτά της τελευταίας ''τρέλας'' του Σπύρου.
Αντί επιλόγου ταιριάζουν ίσως μόνο τα λόγια του Μιχάλη Γκανά:
ένα γεφύρι πέτρινο απλώνει τ' άσπρα του φτερά
- Ξέρω τα χέρια που το χτίσανε
τα πόδια που το περπατήσανε
ξέρω τα χέρια που το χτίσανε
τα χείλη που το τραγουδήσανε...
*.
http://arhiogefirionipirotikon.blogspot.gr/
http://kemepeg.blogspot.gr/
http://www.youtube.com/channel/UCy0M-P1DEcWqMV3oMIIQjAw
1 σχόλιο:
Αγαπητέ φίλε Νίκο. Χίλια ευχαριστώ
Δημοσίευση σχολίου